Khởi sắc trong đầu năm 2022, nhưng kinh tế Việt Nam vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức

Trong tháng 4/2022, kinh tế Việt Nam tiếp tục phục hồi mạnh mẽ khi tăng trưởng về số lượng doanh nghiệp thành lập mới, sản xuất công nghiệp, cũng như kim ngạch xuất khẩu… Tuy nhiên, ông Nguyễn Chí Dũng - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư vẫn nhìn nhận nền kinh tế Việt Nam còn nhiều khó khăn và thách thức phải giải quyết.

Tín hiệu tích cực trên hầu hết các lĩnh vực

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tiếp nối đà phát triển của quý 1, kinh tế tháng Tư tiếp tục khởi sắc trên hầu hết các lĩnh vực, các cân đối lớn được bảo đảm và có dư; nhiều lĩnh vực đạt mức tốt hơn cả những năm trước đại dịch.
Chi tiết hơn, lĩnh vực sản xuất công nghiệp trong tháng 4 tăng trưởng 2% so với tháng 3 và tăng đến 9,4% so với cùng kỳ năm 2021. Tính chung trong tháng 4, cả nền kinh tế tăng trưởng 7,5% với điểm nhấn là ngành chế biến, chế tạo tăng đến 11,3%, cao hơn tốc độ tăng cùng kỳ của 2 năm 2018 và 2019 lần lượt là 5,8% và 9,6%. Đáng chú ý đây là 2 năm trước dịch Covid-19 bùng phát tại Việt Nam cũng như trên toàn cầu.
Số lượng lao động đang tham gia sản xuất trong các doanh nghiệp công nghiệp cùng tăng 3,9% so với cùng kỳ năm 2021 và tăng 1,3% so với tháng 3/2022.
Lĩnh vực sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản cũng đạt những kết quả tích cực, đặc biệt khi thị trường tiêu thụ cho sản phẩm từ các lĩnh vực trên được khơi thông và mở rộng. Tình hình chăn nuôi trâu, bò tiếp tục tăng trưởng ổn định, trong khi chăn nuôi lợn và gia cầm đang hồi phục. Thủy sản trong tháng 4 cũng đạt sản lượng 736.400 tấn, tăng 2,6% so với cùng kỳ năm trước.
Trong tháng 4, Tổng cục Thống kê cũng ghi nhận những hoạt động sôi nổi trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 12,1% so với tháng 4/2021, và tăng 6,5% nếu so sánh 4 tháng đầu năm 2022 với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu trong tháng 16,4%, nhập khẩu tăng 15,7%, nhưng vẫn xuất siêu khoảng 2,5 tỷ USD. Lĩnh vực du lịch cũng phục hồi mạnh mẽ, đặc biệt là khách quốc tế trong tháng 4/2022 tăng trưởng gấp 2,4 lần so với tháng trước và gấp 5,2 lần so với cùng kỳ năm 2022. Tính chung 4 tháng, du lịch tăng trưởng đến 184,7%.
Vốn thực hiện từ nguồn ngân sách nhà nước tháng 4 tăng 6,6% so cùng kỳ; 4 tháng đạt 109,6 nghìn tỷ đồng, bằng 20,6% kế hoạch, tăng 9,1% so cùng kỳ. Vốn FDI thực hiện 4 tháng đạt 5,92 tỷ USD (mức cao nhất từ năm 2018 đến nay), tăng 7,6%.
Đặc biệt trong 4 tháng vừa qua, các hoạt động khởi sự doanh nghiệp được triển khai khá mạnh, số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập với hơn 15.000 doanh nghiệp, tăng cao nhất từ trước tới nay. Chỉ trong 4 tháng, số lượng doanh nghiệp mới đăng ký tăng 12,3%, số doanh nghiệp thông báo hoạt động trở lại cũng tăng đến 60,6%. Tình hình vốn đăng ký bổ sung cũng khá tích cực với mức tăng tổng số là 39,4% so với cùng kỳ.
Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số được đẩy mạnh; phát triển các mô hình, hoạt động kinh doanh mới, thương mại điện tử…
Tình hình kinh tế vĩ mô cũng duy trì được sự ổn định; lạm phát được kiểm soát khá tốt trong bối cảnh liên tục có nhiều sức ép. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 2,64% so với cùng kỳ năm trước (mức tăng thấp nhất của tháng Tư trong giai đoạn 2017-2022); các cân đối lớn, an ninh lương thực, năng lượng được bảo đảm. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 45,7% dự toán, tăng 13,3%
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - ông Nguyễn Chí Dũng nhận xét, các kết quả tích cực trên chính là nhờ sự lãnh đạo của Đảng; đồng hành, ủng hộ của Quốc hội; sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; nỗ lực của cả hệ thống chính trị; phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, linh hoạt và chủ động của các bộ, cơ quan trong quản lý, điều hành kinh tế vĩ mô. Các hoạt động phân công, phân quyền trong tổ chức thực hiện gắn với trách nhiệm người đứng đầu được đẩy mạnh; doanh nghiệp, người dân xây dựng được tinh thần đoàn kết, đồng lòng, chung sức, nỗ lực vượt qua khó khăn; sự hỗ trợ tích cực của bạn bè quốc tế.
Tuy nhiên người đứng đầu ngành Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, Việt Nam vẫn còn không ít khó khăn, thách thức từ các nguyên nhân như tình hình kinh tế-chính trị khu vực, thế giới diễn biến phức tạp, ẩn chứa rất nhiều rủi ro có thể tác động tiêu cực đến tăng trưởng, thúc đẩy lạm phát, giá dầu bất ổn, chuỗi cung ứng và tiêu dùng vẫn còn gián đoạn…
“Kinh tế trong nước phục hồi tích cực nhưng chưa đạt kỳ vọng đề ra; hoạt động sản xuất, kinh doanh còn khó khăn, cần độ trễ để phục hồi, trong khi một số chính sách hỗ trợ chậm được triển khai; dịch bệnh COVID-19 còn tiềm ẩn nguy cơ diễn biến phức tạp,” Bộ trưởng nhấn mạnh.

Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô là trọng tâm

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng Tư, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có những yêu cầu cụ thể nhằm thúc đẩy các chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp triển khai nhanh, đúng, đủ để người dân và doanh nghiệp có thể tiếp cận sớm, hưởng thụ thật, góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Đồng thời, cần triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ lãi suất cho vay đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; gia hạn nộp thuế; thực hiện các giải pháp bảo đảm công khai, minh bạch cho các thị trường trái phiếu, chứng khoán, bất động sản.
Đặc biệt, tình hình diễn biến kinh tế thế giới cần được theo dõi sát sao, nhất là phải kiểm soát được lạm phát và giá cả các mặt hàng nhiên liệu, vật tư chiến lược, cần xây dựng các kịch bản phù hợp, phân tích dự báo chính xác để có phương án ứng phó nhanh chóng, hỗ trợ điều hành sản xuất trong nước, cân đối cung cầu cũng như bình ổn giá cả.
Thủ tướng nhấn mạnh: “Thực hiện quyết liệt, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ điều hành, bảo đảm thống nhất, xuyên suốt, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở; xử lý nghiêm các sai phạm, không để thao túng, lũng đoạn thị trường.” 
Một trong những giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra chính là các bộ, cơ quan, địa phương cần nghiêm túc triển khai thực hiện nhanh, hiệu quả, thực chất, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 01/NQ-CP, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, Chương trình phòng, chống dịch COVID-19 (2022-2023).
Các lãnh đạo bộ, ngành, địa phương cần phải triển khai một cách chủ động các nhiệm vụ và giải pháp đã được đề ra để kịp thời xử lý các tình huống phát sinh; theo dõi chặt chẽ mọi biến động, có dự báo, kịch bản ứng phó đồng bộ, linh hoạt nhưng phải phù hợp với tình hình kinh tế vĩ mô, chỉ số lạm phát cũng như các cân đối lớn.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề xuất Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cùng tham gia xây dựng các kịch bản điều hành trong lĩnh vực tiền tệ, tài khóa, báo cáo Chính phủ nhằm chủ động có các công cụ điều hành tăng trưởng, ứng phó với tình hình mới; đồng thời xem xét các nghiên cứu khả thi về giảm thuế, phí, lệ phí nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp và người dâ. Bên cạnh đó, thị trường, giá cả hàng hóa cũng cần các địa phương theo dõi rất chặt chẽ, nhằm có chính sách thích ứng kịp thời; triển khai nhanh, đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả hơn nữa các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình. Các địa phương phải xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, là một trong các tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá, xếp loại cuối năm đối với tổ chức, cá nhân, nhất là người đứng đầu.
Về phía Bộ Công Thương, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đánh giá, thời gian qua, vấn đề năng lượng nói chung và xăng dầu nói riêng đang có nhiều biến động, xáo trộn, ảnh hưởng từ các xung đột giữa Nga và Ukraine, từ đó dẫn đến các diễn biến phức tạp và khó lường.
Để việc cung ứng xăng dầu cho quý 3 và quý 4/2022 được ổn định, Bộ Công Thương cùng Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) và Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã làm việc nhằm có các giải pháp kịp thời. Theo cơ sở cam kết của PVN về lượng xăng dầu cung ứng, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phân giao cho các đầu mối kinh doanh xăng dầu nhập khẩu để bù đắp lượng thiếu hụt của PVN cung cấp.
“Trong mọi trường hợp cần nỗ lực ở mức cao nhất để đảm bảo đủ nguồn cung cho sản xuất kinh doanh và phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân," Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.
Chính phủ cùng theo dõi và yêu cầu các địa phương cần có phương án triển khai quyết liệt các giải pháp để thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; cần thành lập các Tổ công tác với các dự án trọng điểm được triển khai trong năm 2022, kịp thời đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, tùy tiện nâng giá, ép giá vật liệu xây dựng.
“Các địa phương cần rà soát, tháo gỡ các rào cản, vướng mắc cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh, khơi thông điểm nghẽn về huy động, sử dụng nguồn lực trong nền kinh tế; đẩy nhanh lộ trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; khẩn trương hoàn thiện, báo cáo cấp có thẩm quyền phương án xử lý các vấn đề tồn đọng, dự án, doanh nghiệp kém hiệu quả…," Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.